Enrico Mattei:de machtigste ondernemer uit Acqualagna.

Het is één van de meest mysterieuze misdaden van Italië: de dood van Enrico Mattei, één van de meest invloedrijke zakenmensen in Italië in de jaren vijftig. Hij leverde een belangrijke bijdrage aan het Italiaanse economische wonder na de oorlog en wordt in één adem genoemd met zakengrootheden als Giovanni Agnelli (Fiat) en Camillo Olivetti (Olivetti).

Elke vertelde ons hierover toen ze in 2022 een tentoonstelling zag in Acqualagna ter gelegenheid van de 60ste verjaardag van zijn overlijden.

Mattei werd in 1906 in Acqualagna geboren als zoon van een eenvoudige politieagent en verhuisde in 1919 met het gezin naar Matelica, waar hij na zijn dood werd begraven. Op beide plaatsen wordt Mattei zeer vereerd en overal in de Marche, en zelfs in heel Italië, zijn pleinen en straten aan hem gewijd. In Algerije is er zelfs een heel openbaar park aan hem gewijd!

MAAR WIE WAS ENRICO MATTEI ?

In de jaren dertig richtte Mattei in Milaan een chemisch bedrijf op, dat het Italiaanse leger bevoorraadde. Tijdens de Tweede Wereldoorlog sloot hij zich aan bij de partizanen (het verzet) en werd hoofd van het katholieke verzet. Dit alles maakt hem de ideale kandidaat voor de regerende DC (Christen-Democratische Partij) om het staatsbedrijf AGIP, dat door fascisten werd opgericht, na de oorlog te liquideren.

Maar Mattei ging zijn eigen weg (en zou dat keer op keer doen): in 1949 verklaarde hij dat er aanzienlijke hoeveelheden aardolie en methaan waren ontdekt in de Povlakte. Dit was de kans om Italië onafhankelijk te maken op het gebied van energiebeleid! Dus roept hij op om het bedrijf verder uit te breiden. De bodemschatten van de Povlakte bleken later nauwelijks het vermelden waard, maar dat was niet meer van belang.

In 1953 richtte Mattei ENI op, het Italiaanse staatsenergiebedrijf, om vol vertrouwen op te komen tegen de Seven Sisters, d.w.z. de machtigste oliemaatschappijen ter wereld op dat moment (Exxon, Shell, BP, Mobil, Chevron, Gulf Oil en Texaco).

Om onafhankelijk te zijn, bood hij aanvankelijk contracten voor olie-exploratie en -productie aan armere of kleinere staten in het Midden-Oosten, Afrika en het Oostblok aan. Met aanzienlijk betere omstandigheden dan de groten in de olie-industrie! Hij bood sommige landen een belang van 50% aan, wat ongebruikelijk was in de sector, of dat ze niet zouden hoeven bij te dragen aan de kosten van exploratie als deze niet succesvol zou zijn. Hij probeert Algerije het hof te maken en steunt het land in zijn strijd voor onafhankelijkheid tegen Frankrijk, wat zijn ondergang zou kunnen betekenen. Maar daarover later meer…

In de jaren vijftig nam ‘zijn’ bedrijf (dat feitelijk staatseigendom is) de controle over honderden bedrijven over, waaronder kranten en chemische bedrijven. Mattei is nu niet alleen ondernemend, maar ook diplomatiek door zaken te doen met veel landen en ontmoet de machtigen van de wereld. Het feit dat hij zo machtig wordt, kan later gevaarlijk voor hem zijn. Daarover later meer…

DE GEHEIMZINNIGE DOOD VAN ENRICO MATTEI

Ondanks alle voorzorgsmaatregelen werd het jaar 1962 zijn ondergang. Inmiddels heeft Mattei velen op de tenen getrapt en zijn er een aantal schandalen en rechtszaken geweest, onder meer omdat het vermoeden bestaat dat hij de wet niet serieus neemt en politici omkoopt. Begin 1962 ontdekte zijn piloot sabotage in het vliegtuig. Mattei gebruikt voortaan twee identieke vliegtuigen en beslist altijd op de laatste minuut met welke hij gaat vliegen. Hij vertrouwt nu alleen nog op zijn eigen veiligheidsdienst, bestaande uit voormalige partizanen en ENI-medewerkers.

Niettemin stortte zijn vliegtuig op 27 oktober 1962 neer, net buiten Milaan, met hem, zijn ervaren piloot en een Amerikaanse journalist aan boord. Het vreemde is dat de wrakstukken zeer snel worden verwijderd en schoongemaakt en dat het identieke zustervliegtuig in losse onderdelen naar de VS wordt verkocht. Dit maakt een serieus onderzoek naar de crash vrijwel onmogelijk. Als gevolg hiervan wordt de hele zaak tot een ongeval verklaard!

ONGERIJMDHEDEN

Jaren later blijven er twijfels over deze versie ontstaan ​​en volgen er nog meer sterfgevallen:
De internationaal gerenommeerde regisseur Francesco Rosi geeft journalist Mauro de Mauro de opdracht om onderzoek te doen voor zijn film “The Enrico Mattei Case”. Slechts een paar dagen nadat De Mauro een belangrijke ontdekking in de zaak had gemeld, verdween hij spoorloos. Jaren later zegt maffia-afvaller Tommaso Buscetta dat de Mauro werd vermoord door de Cosa Nostra. Hij zegt echter ook dat het geen maffia-affaire was, maar een contractmoord voor “sommige buitenlanders”. Verschillende politieagenten die de verdwijning van De Mauro onderzoeken, worden ook vermoord.

Pier Paolo Pasolini’s laatste roman vóór zijn moord (die ook nooit duidelijk is opgelost) gaat ook over het onderwerp olie en heet Petrolio. Vermoedelijk zou er een hoofdstuk zijn over de Mattei-zaak, maar dat komt niet meer voor in het manuscript, dat postuum wordt gepubliceerd. Hadden de moordenaars van Pasolini dezelfde achtergrond als die van Mattei?

THEORIEEN OVER MATTEI’S VLIEGTUIGCRASH:
In de loop van de tijd zijn er veel theorieën over de crash ontwikkeld, sommige meer en andere minder samenzweerderig. Hier zijn enkele van de meest populaire:

• De Franse geheime dienst, oftewel de Franse rechts-extremistische organisatie OAS, zat achter de crash omdat Mattei Algerije steunde in zijn strijd voor onafhankelijkheid tegen Frankrijk.
• De maffia zelf zat erachter omdat Mattei ook te machtig werd voor de maffia, vooral op Sicilië, waar hij banen en welvaart beloofde.
• De “Amerikanen,” ofwel de CIA, de Amerikaanse ‘Cosa Nostra’-afdeling of Amerikaanse bedrijven, gaven het bevel om Mattei te vermoorden omdat hij een doorn in het oog was van de overwegend Amerikaanse oliemaatschappijen.
• Er waren ook genoeg politici voor wie Mattei te machtig werd…
• En tot slot zijn er speculaties over privémotieven: bijvoorbeeld Eugenio Cefis, Mattei’s vriend bij de partizanen, die zijn opvolger wordt bij ENI, of Giuseppe Casero, die betrokken is bij het onderzoek naar de vliegtuigcrash en later trouwt met Margherita Paulas, Mattei’s weduwe.

Maar hoe waarschijnlijk zijn de privémotieven gezien de vreemde inconsistenties? Wat denk je?

DE ENI VANDAAG:

We weten nu dat fossiele brandstoffen een grote rol spelen in de CO2-uitstoot en de klimaatverandering, ook al werd Mattei destijds als held vereerd als hoofd van ENI. Maar de zaak maakt ook duidelijk dat de oliebusiness altijd een bloedige business is geweest.
Het voormalige staatsbedrijf ENI is nu beursgenoteerd en heeft nog steeds een aanzienlijk deel van de Italiaanse olie- en gasmarkt in handen. Benzinestations als AGIP en IP zijn alomtegenwoordig in Italië en behoren tot de ENI-groep. Er is een grote raffinaderij nabij Falconara Marittima in de Marche:

TIPS OVER HET ONDERWERP:

-De film “The Mattei Case” van Francesco Rosi uit 1972. Er is een YouTube-versie met Engelse ondertiteling.
–Het geboortehuis van Enrico Mattei ligt in Acqualagna (vlak naast het truffelmuseum), maar is blijkbaar alleen op afspraak te bezoeken. Het telefoonnummer vindt u op de website.
–Het Enrico Mattei Museum in Matelica, dat wordt beheerd door zijn nichtje Rosy Mattei, organiseert veel tentoonstellingen uit zijn leven. Helaas kon Elke daar in de winter geen afspraak krijgen, ook al was het wel open. Rosy Mattei vertelde haar uiteindelijk dat de toegang gratis was, maar ze verwachtte wel dat we óf het boek over Mattei zouden kopen, óf 25 euro zouden doneren. Dat was voor haar overdreven. Misschien probeert ze het in de zomer nog eens tijdens de normale openingstijden.