Een toneelstuk, concert of ballet live meemaken? Het blijft altijd iets bijzonders, zeker als het in een historisch theater plaatsvindt.

Geef toe, in zo’n loge als toeschouwer te mogen zitten, geeft de avond wel een bepaald cachet ! In le Marche zijn wij echte bofkonten; wel 100 theaters vind je hier, lees eens ons vroeger artikel hierover.

Elke, haar moeder en ik meldden ons dan ook meteen aan, toen het theater Pergolesi Jesi een rondleiding organiseerde, ook achter de schermen.
Beneden in het foyer vertelde de gids ons over de geschiedenis van het Pergolesi theater; deze zou het oude houten theater Leone uit 1728 vervangen. 54 edellieden besloten om samen eigenaar te worden van verschillende loges in een nieuwe schouwburg. Deze samenhorigheid tussen de edellieden was zeldzaam en zo heette het nieuwe theater dan ook Teatro della Concordia. (samenhorigheid)
2 architecten kwamen eraan te pas Francesco Maria Ciaraffoni en Francesco Cosimo Cassiano Morelli. Tijdens de carnaval van 1798 opende het, doch zonder de aanwezigheid van de edelen; het was immers de Franse napoleontische tijd waarbij de adel niet welkom was.

In 1883 veranderde de naam van Concordia in Pergolesi als eerbetoon aan de beroemde componist afkomstig uit Jesi, Giovanni Battista Pergolesi.

Hier in het foyer stelden men tevens een andere bekende Marchigiaanse componist tentoon: Gaspare Spontini, geboren op 14 november 1774 in Maiolati, waar hij ook stierf in 24 januari 1851. Hij maakte vooral furore aan het Franse hof van Napoleon en de koning van Pruisen Frederik III.

We volgden de gids naar het platea of het parterre. Nu gevuld met zetels maar oorspronkelijk bedoeld voor het gewone volk dat de opvoering staande volgde.
Het Pergolesitheater mag er zijn, prachtig gewoon, al die mooie loges, de decoraties in het plafond, overweldigend voor wie er voor de eerste keer binnenstapt.

Langzaamaan versierden verschillende kunstenaars de plafonds met schilderingen, o.a Felice Giani en Gaetano Bertolani met scènes uit het leven van de Griekse god Apollo (die van de kunsten), de verschillende gezichtsuitdrukkingen gebruikt op het toneel, en Giuseppe Valesi zorgde voor de mooie decoraties boven het podium met een uurwerk en tijdsymbolen.

In 1856 kwam dan het siparium met een afbeelding van een gefantaseerde Intrede van Frederik II tot stand, door de scheppende handen van Luigi Mancini. Doordat dit theaterdoek niet uit stof bestond maar uit houten panelen die steeds open en dicht geplooid werden, overleefde het slechts gedeeltelijk de tand des tijds. We zagen nog alleen het bovenste gedeelte. De gids toonde ons een afbeelding van het oorspronkelijke volledige siparium .

We maakten talrijke foto’s om dan verder onze rondleiding te volgen.

Waar vroeger de Ridotto zaal bevond, een plaats waar de toeschouwers zich even konden terugtrekken, want vroeger duurden theaterstukken uuuren, betraden we nu een kleinere zaal voor lezingen e.d. Thans ook een klein Pergolesi museum. De componist Giovanni Battista Pergolesi werd in Jesi geboren op 4 januari 1710 en stierf op 26 jarige leeftijd in Pozzuoli bij Napels. Zijn beroemdste werken zijn Stabat Mater en de Serva Padrone.

We gingen nog een verdieping hoger, waarbij we de zeer sobere kleedkamers zagen. Tot onze grote verbazing bereikten we erna het naaiatelier waar ze nog zelf de kostuums maakten. Weliswaar bestond er een ruilsysteem met andere Marchigiaanse theaters, maar toch naaiden ze hier nog heel mooie kledingstukken.

Op de bovenste verdieping zagen we de kleedkamers van de hoofdacteurs, ook zeer sober, maar wel mooi uitzicht op de piazza !

Interessant allemaal ! Maar nu mochten we echt achter de schermen kijken, de technicus kwam even uitleg geven. We kwamen te weten, dat de belichting soms nog analoog gebeurde, waarbij er hoog geklommen moest worden. Computer gestuurd kon nu ook. Het doek en de verschillende schermen omhoog en omlaag laten bewegen, was wel nog volledig met behulp van spierkracht en touwen.

Via een luik konden de grote attributen rechtstreeks vanop de straat tot op het podium komen.

Een mooi gevoel om eens op het podium te staan, de houten vloer dateerde uit 1980.

Hier vertelde de gids ons over de bijgelovigheden van de toneelspelers:
– Geen paars dragen, want dat droegen de geestelijken tijdens de vastentijd, de periode waarin geen theaterstukken mochten opgevoerd worden en dus inkomsten werden verloren.
– Wie bij de repetities zijn script laat vallen betekent dit het falen van het stuk. Gebeurt dit, dan moet men op de plek waar het viel 3 keer slaan.
– Fluiten mag ook niet want diegenen die achter de schermen het doek en de decorstukken bewogen communiceerden dmv fluitsignalen. Een fluitende acteur kon zo verwarring scheppen.

Wat wel geluk bracht en dat mochten we met zijn allen doen, in een cirkel staan, elkaar de hand geven en dan 3 keer luid Merda Merda Merda (stront, stront, stront) roepen. Voor het begin van een stuk brengt dit ritueel geluk. De vroegere toeschouwers kwamen immers met rijtuigen aan. Hoe meer rijtuigen hoe meer toeschouwers maar ook hoe meer paarden en dus hoe meer stront.

Zo deden we dat ook, terwijl de technicus even voor een magisch moment zorgde, het doek opende zich en even voelden wij wat de acteurs meemaken als het doek opengaat.

Hier eindigde onze mooie en zeer interessante rondleiding. Wil je ook eens een kijkje nemen, dat kan natuurlijk door een voorstelling mee te maken. Raadpleeg hiervoor de website van het theater zelf.
Of op de site van het VVV in Jesi ,waar je kan vragen wanneer er nog rondledingen zijn in het theater.

Een tip: wil je in de buurt iets heerlijks eten, dan raden we je restaurant Dietro Le Quinte aan. (achter de schermen) Direct naast het theater !