Mijn Italiaanse moeder kreeg als kind geen geschenken van Sinterklaas en ook niet van de Kerstman, maar van de goede heks de Befana. Tijdens de nacht van 5 op 6 januari bracht ze speelgoed en iets lekkers aan de brave kinderen en steenkolen voor de stouteriken. Niet in een schoentje, want vele Italiaanse kinderen bezaten vroeger geen schoen en zelfs geen klomp maar in een sok. Tegenwoordig zorgt hoofdzakelijk de Kerstman voor grote presenten en brengt de Befana vooral snoepgoed.
Nu wil het toeval dat de Befana in le Marche woont, meer bepaald in Urbania, een gemeente ten zuiden van Urbino. Italiaanse kinderen schrijven haar al weken op voorhand een brief, die de post zorgvuldig aan haar huis bezorgt.
Het hele jaar door zie je haar niet, maar enkele dagen voor 6 januari, wordt deze oude dame gevierd. De straten worden allemaal versierd met bezemstelen en geleurde sokken, een heuse bonte bedoening.
Al slenterend door de straten ontmoet je overal wel heksen poppen , zittend op banken, leunend op balkons of in de etalages van de winkels. De hulpheksen ontbreken ook niet op het appel want de Befana kan op haar oude dag ook niet overal tegelijk zijn.
Op de feestdag zelf zijn er allerlei spelletjes en activiteiten voorzien . Maar le moment suprême bezorgt zelfs de volwassenen kippenvel, want dan daalt de Befana op haar bezemsteel vanaf de klokkentoren van Urbania naar beneden tot op het plein om bij de kinderen te zijn. Een leuk evenement zoor zowel jong als oud.
Maar hoe komt zo’n heidens symbool terecht in een katholiek land ?
In de religie van de oude Romeinen was de godin Strenia verbonden met de cultus van gezondheid: op de eerste dag van het jaar wisselden de Romeinen geschenken uit om de godin te eren. Een andere traditie was verbonden met de godin Abundia: 12 dagen na 25 december werd Abundia gevierd, de godin van overvloed, geluk en welvaart voor het nieuwe jaar. Sommige heidense mythen overleefden de komst van het christendom door een nieuwe figuur te creëren dat beide tradities met elkaar verzoende.
Volgens de legende stopten de Drie Koningen die naar Bethlehem gingen, onderweg bij het huis van een oude vrouw om de weg te vragen. Na het verkrijgen van de informatie bedankten de 3 Koningen de vrouw en nodigden haar uit om hen te volgen om hulde te brengen aan Jezus. De oude vrouw weigerde en sloot haar deur. Zodra ze vertrokken waren, kreeg de oude vrouw spijt en vertrok ze op zoek naar de koningen. Helaas vond ze hen niet, waarna ze bij elk huis met kinderen, een sok met geschenken achterliet in de hoop dat eentje ervan Jezus zou zijn. Vanaf die dag brengt de oude vrouw tijdens de nacht van 5 op 6 januari de geschenken.
Waar komt de naam Befana vandaan? Op 6 januari wordt Driekoningen gevierd, in het Italiaans Epifania genoemd. Dit woord komt uit het Grieks en betekent verschijning: het is de dag waarop gevierd wordt dat de Drie Wijzen Jezus kwamen bezoeken en hem erkenden als kind van God. Het woord Epifania verbasterde met de tijd tot Beffania om uiteindelijk Befana te worden.
Misschien op 5 januari voor het slapen gaan een sok neerleggen en dit rijmpje opzeggen ?
La Befana vien di notte, con le scarpe tutte rotte, col cappello alla romana, viva viva la Befana
(De Befana komt ’s nachts langs op versleten schoenen en een Romeinse hoed, lang leve de Befana.)
Wie weet komt de Befana dan ook bij jou langs?
2 reacties
Emie · 3 januari 2019 op 22:10
Het lijkt me ontzettend leuk om Kerstmis en de dagen erna volgend jaar weer in Gubbio te vieren, dan hou ik een bezoekje aan Urbania zeker in gedachten!
isabelle · 6 januari 2019 op 10:54
Dat moet je inderdaad doen en misschien eens bij ons binnen springen ? Hopelijk is dan de superstrada van Perugia naar Ancona eindelijk klaar……groetjes Isabelle